Главная » Статьи » Avtoolam

Neftni qayta ishlash

 

Нефт ер остидаги бургиланган кудуклардан олинади. Мутахассислар ихтиролари 5-6 км чукурликдан унумли усуллар билан нефтни олишда ёрдам берадилар. Хозирги вакдда шахар ёки сув остидаги нефтни киялик ковлаш усули кенг таркалган, очик денгизларда хам турли усуллар билан нефт олинади.

Казиб олинган нефт тиндиргич идишларда куйилиб, улар сувдан, ифлос чикиндилардан, кумдан тозаланади. Эритилган газлар махсус мосламаларга олиниб, газли бензин ишлатиб чикдрилади. Чикиндилардан ва газлардан тозаланган нефтни кайта ишлаш заводларга юборилади.

Нефтни хайдаш жараёни мазмуни куйидагича: Нефтни казитиб, бугларни олиб ва уларни совитишдир.

1823 йилда Шимолий Кавказнинг Маздак шахрида ака-ука Дубининлар дунёда биринчи булиб нефтни кайта ишлаш ускунасини курганлар. Уткалаш иситгичда урнатилган темир куб шаклидаги идишда нефт хайдаш жараёни утказилган. Унда нефтни казитиб, буглар сув идишда урнатилган, бурамадан утиб совутилган. Натижада тиник, ёнилги олинган.

Шу вактларда нефт хайдашдан олинган бензин тукиб ёки куйдириб ташланган. Энг кимматбахо махсулот керосин хисобланарди, у ёритиш материалисифатида ишлатилган. 20 йилдан ортик, Дубининлар керосинни Россиянинг турли шахарларига олиб борганлар, уни керосин ёритгичларда ёкилги вазифасида ишлатганлар. 1880 йилда Россияда 200 та завод ташкил этилган ва хар бири йилига 8-10 минг пуд нефтни кайта ишлаган.

1885 йилда узлуксиз ишлаётган куб шаклдаги батареялар курилган. Уйларда нефт хайдаш жараёнининг мохияти куйидагича: Нефтни ташкил киладиган углеводородлар турли хароратда бугланади. Канча углеводород огир булса, шунча уни кайнаш харорати юкори булади. Хар бир куб маълум хароратгача иситилади. Биринчи куб энг паст даражада иситиб, ундан бензин таркибидаги енгил кдсмлар бугланади. Чикддиган буглар конденсаторларга ва совутгичларга кутарилади. Улар суюкликка айланиб,  идишга тупланади. Енгил углеводлар нефтдан ажралиб, нефт уз окими билан кейинги кубга утади. Унда хдрорат даражасини кутариб нефтни яна иситади. Шу иккинчи кубдан биринчи кубга нисбатан огиррок буглар бугланади. Замонавий куб шаклидаги батареялар 14-18 кублардан иборат. Улардан кетма-кет углеводларни ажратиб, кейин ишлов берилади. Натижада ИЁД турли навли ёнилгилар чикарилади.

40°С дан 160°С гача хароратда кдйнаб бугланадиган углеводородлар авиацион бензин таркибига киради,40°С дан 200° С  гача автомобил бензини-

га, 80°С дан 240°С- легролинга, 120°С дан 300°С гача керосинга, 200°С дан 3600С гача эса дизел ёкилгиси киради. Нефтни хайдашда харорат 3600С дан ошмаслиги керак, айникса колган нефт парчаланади.

Кейинги ун йилликда куб шаклида батареялар тузилишига турли такомиллар киритилиши натижасида сифатлирок ёнилги чикиши оширилганига карамасдан найсимон курилмалар куб шаклидаги батареяларга нисбатан купрок ишлатилади.

Найсимон курилма куйидаги асосий кисмлардан иборат: 1. найсимон иситгич, унда нефт иситилади; 2. рефтикация стули, унда олинадиган махсулот фракцияларга ажралади. Шу курилмага яна кушимча кисмлар киради. Булар ёкилги фракцияларини совитиш мосламаси совутгич, иссикликни алмаштириб берувчи курилма, нефтни дастлаб иситади, турли насослар, улчов асбоблари ва хоказо.

Пулат найчалардан тайёрланган узун бурилма шаклда булган найсимон иситгичга дастлаб иситилиб, сувсизлантирилганнефт олиб берилади. Шу иситгичда нефт 300-360 0 С градус хароратгача иситилиб, 20-30 дакика йул босиб утади. Бурилмада юкори хароратгача кизитилган нефт буглари чикиш йулларини топмасдан, ретификация стулига келиб иккига булинади: суюк,-мазут ва бугсимон турли ёнилги углеводородлар. Огир мазут паст кисмига окиб тушади, у ердан уни олиб кейинги ишловларга узатилади. Газсимон махсулотлар эса аста-секин стулни юкори кисмига кутарилади. Стул ичида махсустокчалар урнатилган. Уларда углеводородлар конденсацияси жараёни руй беради. Канча углеводородлар енгил булса, шунча улар стулда юкори кутарилади. Конденсатланилган буглар стулни турли баландликдан олади. Газойле-соляра фракциялари биринчи булиб олинади. У энг осон ва тез суюкланади. Стулни энг юкори кисмидан енгил бензин буглари ажралади, улар махсус совутгичларда суюкланади. Нефтни фракцияларга булиниши куйидаги мохиятга эга. Стул ичидаги буг деворларда булган токча (3) катор киррачалари туртиб чиккан, махсус олпокчалар (4) билан ёпилган, тешикчалардан иборат. Хар бир буг девор токчаларида суюклик бир сатхда сал утайдиган ва уни чикариб юборадиган найча бор. Токчада булган суюликдан (флегма) утиб, стулни юкори кисмига кутарилган буглар кисман конденсатланади (бугнинг йуллари курсатгичлар билан курсатилган). Токчалардаги суюклик харорати юкори кутариладиган буглар хароратига нисбатан анча паст, шунинг учун буг харорати пасайиб, конденсатланади. Токчалардаги флегмадан эса кутариладиган буг хдрорати таъсиридаенгил кайнайдиган кисмлар бугланади. Флегма чикариб юбориладиган найчалардан бир токчадан иккинчи стулни паст кисмига утиб, аста-секин юкори хароратда кайнайдиган углеводородлар билан бойийди.Буглар бир токчадан иккинчи токчага юкорига кутарилганда енгил углеводларни бериб, аста-секин уз кайнаш хароратини пасайтиради. Хар бир токчада аник, каинаш харорати чегаралари чекланган углеводлар жоилашади. Стулни ёнида (бир ёки бир нечта токчалардан) конденсатланган махсулотни териб, керакли ёкилги фракциялар олинади.

Стулни кжориги кисми, оким сув билан совутилган, конденсатор билан тамомланади. Унда нефт энг енгил таркиб кдсми тупланади. Енгил бензин кисман яна стулга (юкориги токчага) олиниб, бошлангич флегмани ташкил этади.

Найсимон курилмалар куб шаклидаги батареяларга нисбатан катор мухим устунликларга эга. Шунинг учун улар купрок таркалган.

Найсимон курилмада нефт бир марта бугланиб, таркибида булган енгил ва кдйнайдиган углеводлар дарров ажралишига куб шаклидаги батареяларда кетма-кет богланишга нисбатан, иссиклик микдори сарфланиши анча паст (бир хил ёнилги микдорини олиши учун). Кубсимон батареяларда сарфланган иссюушкни ярмидан купроги чикдшди дудлар билан олиб чикарилади, найсимон курилмада сарфланган иссиклик 70-75% фойдаланади. Ратификация стулида бир хил таркибли ёнилги фракцияси олинади ва олинган махсулотлар сифати юкорирок, чунки найсимон курилмада мазут парчаланиши аслида булмайди. Курилмалар жойлашган майдон анча кенгрок, тежамли ва унумдорлиги баланд булади. Кубсимон батареяларга нисбатан найсимон курилмани бошкариш осонрок.

 

Категория: Avtoolam | Добавил: azizjon_ibragimov (21.04.2016)
Просмотров: 1438 | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
avatar