Yoshligimizda televizorni umrida birinchi marta ko‘rayotganiga qaramay, bobo-momolarimiz hadeb televizor ko‘rsang, miyang suyulib ketadi, deb tanbeh berishardi. Ajablanarlisi, Yaponiyadagi Toxoku universiteti olimlari tadqiqotida bu fikr o‘z tasdig‘ini topgandek bo‘ldi.

Endokrinolog – ichki sekretsiya bezlari kasalliklarini tashxislash, davolash va oldini olish bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis. Ichki sekretsiya bezlariga gipofiz bilan uzviy bog‘langan markaziy nerv sistemasining bir qismi hisoblangan gipotalamus, gipofiz, g‘urrasimon bez (epifez), qalqonsimon bez, qalqonsimon bez oldi bezlari, me’da osti bezining orolcha (inkretor) qismi, buyrak usti bezlari kiradi.
 

Miyadagi qon bosimimning yetishmasligidan insult miyadagi ko’plab funksiyalariga zarar yetkazishi mumkin. Alkogolga mukkasidan ketish, kashandachilik, arterial qon bosimi bilan muammolar, yog’li va tuzli ovqatlarni ko’p iste’mol qilish, xolesterin...

Tamaki chekish zararli odatlardan biri bo`lib hisoblanadi. Ilmiy-tadqiqotlarining aniqlanishicha, tamaki tutunining tarkibida 3000 dan ko`proq har xil zaharli kimyoviy moddalar bor. Shulardan ayniqsa, nikotin, ammiak, karbonat angidrid, benzol, poloniy, kadmiy kabilar odam organizmiga kuchli zaharli ta‘sir ko`rsatadi. Masalan, nikotin qon tomirlarini toraytirib, qon bosimini oshiradi, karbonat angidrid gazi qondagi gemoglobin moddasi bilan birikib miya, yurak va boshqa muhim organlarni kislorod bilan normal ta‘minlanishini buzib, bosh og`rig`i, yurakni sanchish    holatlarini yuzaga  keltiradi.

Ruhiy o`zgarishlarning bu guruhi, asosan, qarilikning kech davriga to`g`ri keladi. Bunda umumiy belgilar asta-sekin boshlanib, kuchayib boradi, kasallikning qaytalanmasligi og`ir oqibatlarga olib keladi. Kasallikda asab tizimida chuqur o`zgarishlar bo`lib, aqlpastlik rivojlanib boradi. Bosh miya atrofiyasi qaysi yoshda boshlanishiga qarab quyidagi turlarga ajratiladi:

1. Avvalo chekish odamning o`zi, oila-a‘zolari, bolalari, bo`lajak avlodi soglig`iga, shuningdek jamiyatga ijtimoiy, ekologik, iqtisodiy zararlarini ongli tushunishi, iqror bo`lishi zarur.

O‘pka saratoni boshqa onkologik kasalliklar ichida ko‘p uchrashi jihatidan oldingi o‘rinlardan birini egallaydi. 40—60 yoshdagi odamlar kasallanadi.Etiologiyasi noma’lum, o‘pka saratoni kelib chiqishida surunkali o‘pka kasalliklaridan bronxit, bronxoektatik kasalliklar, o‘pkaning ishlab chiqarishga aloqador changlar bilan ta’sirlanib turishi, chekish, radioaktiv rudalar, nikel, kobalt, asbest, xrom, mishyak, avtomobillardan chiqadigan gazlar va gudronlangan yo‘llarning changi bilan ta’sirlanish kasallikni rivojlantirishga qatnashadi.

Yurak ko‘krak qafasi — to‘sh suyagidan chap tomonda joylashgan konussimon shakldagi murakkab mushakli a’zodir. Yurakning katta (2/3) qismi ko‘krak qafasining chap tomonida, kichik (1/3) qismi o‘ng tomonida joylashgan. Yurakning kattaligi har bir kishining mushtumidek keladi deb hisoblanadi.

Yurak va qon tomirlar kasalliklarining tashxisida asosiy tekshirish usullari — surishtirish, ko‘zdan kechirish, perkussiya, palpatsiya, auskultatsiya, rentgenologik, elektrokardiogafik, ballistokardio- grafik, fonokardiografik, qon va siydik tahlillari hamda boshqa qo‘shimcha tekshirish usullari yordamida aniqlanadi.Bemorlarning shikoyatlari. Yurak-qon tomirlar kasalliklaridagi asosiy shikoyatlar jumlasiga yurak sohasida va to‘sh orqasida og‘riq sezish, hansirash, yurak o‘ynashi, yurak ishining to‘xtab-to‘xtab qolishi, yo‘talish, qon tuflash, badanga shish kelishi kiradi.

O‘pka emfizemasi alveolalarning havo bilan cho‘zilib, o‘pka to‘qimasi elastikligining yo‘qolib ketishi natijasida o‘pka to‘qima- sining shishinqirab, kerikib turishidir.Pnevmoskleroz — o‘pka to‘qimasiga biriktiruvchi to‘qimaning o‘sib kirishi natijasida o‘pka funksiyasini izdan chiqarishidir.