Главная » Статьи » Avtoolam

Traktor va avtomobillar dvigatellarining rivojlanish tarixi. Traktor va avtomobillarning klassifikasiyasi, ularning asosiy qismlari.

Трактор ғилдиракли ёки занжирли ўзи юрар машина бўлиб қишлоқ хўжалик ва бошқа машиналарни  харакатга  келтириш учун  ишлатилади.  Қишлоқ  хўжалигида,  мелиорация  ва йўл қуришда, юк ташишда кўпроқ тракторлардан фойдаланилади.Автомобиллар транспорт воситаси сифатида юкларни ва пассажирларни ташиш учун 
ишлатилади.

Двигателлар тарихи.1860  йилда  француз  механиги  Э.Ленуар  икки  тактли  газда  янги  зарядни олдиндан сиқмасдан ишлайдиган  учқун  билан  ўт  олдириладиган  двигател  яратди.  Бу  двигателнинг ФИК 4-5% ташкил қилган.  1877-78 йилларда немец ихтирочиси Н.Отто тўрт тактли зарядни сиқиб  учқун  ёрдамида  ўт  олдириладиган  газда ишлайдиган  двигател  яратди.  Бу  двигател тежамкорлиги  Ленуар  двигателига  нисбатан  анча  яхшиланган  эди.  1896 йили  немец 
инженери  Р.Дизел  сиқишдан  алангаланадиган  двигател  конструкциясини  яратди.  Рус олимлари  двигател  назариясини ривожлантиришга  катта  хисса  қўшдилар,  профессор В.Гриневецкий двигател иссиқлик хисоби асосларини ишлаб чиқди.

Тракторлар тарихи. 1785  йили  профессор  Комов  М.М.  тез  харакат  килувчи  машина  яратиш  идеясини илгари сурди.  1889  йилда  жахонда  биринчи  марта  Саратовда  кўргазмада  Блинов  Ф.А. томонидан яратилган буғ билан ишлайдиган занжирли трактор ишлатиб кўрсатилди. 1893-95 йили Мамин Я.В.  нефтда ишлайдиган ички ёнув двигателли ўзиюрар тeлежкани,  1910 йилда эса нефтда ишлайдиган қуввати 25  от кучи бўлган ички ёнув двигателли  ғилдиракли трактор яратди.  Россияда 1930 йилда Сталинград (хозирги Волгаград), 1933 йилда Челябинск, 1941-45  йилларда  Алтай ва  Владимир  трактор  заводлари  ишлай  бошлади. Украинада  1931  йил Харковда ғилдиракли  тракторлар  ишлаб чиқарадиган  завод  ишга  тушди,  иккинчи  жахон урушидан  кейин  Белоруссияда  Минск,  Молдовада  Кишинев,  1970 йилда  Ўзбекистонда Тошкент трактор заводлари ишга туширилди.

Автомобиллар тарихи. Россияда  1923  йилда  Москвада  дастлабки  автомобиллардан  бирини  (кўтариш қобилияти 1,5 т бўлган АМО-Ф15) ишлаб чиқариш йўлга қўйилган. Шундан кейин Ярославл, Горький  шахарларида автомобил заводлари ишга тушди.  Кейинчалик  Кременчуг,  Волжский ва Камский шахарларида қурилган заводларда автомобиллар ишлаб чиқариш йўлга қўйилди. Дунё  миқёсида  двигател,  трактор  ва  автомобиллар  ишлаб  чиқариш  йирик хусусий компаниялар  томонидан  амалга  оширилади.  Бугунги  кунда  двигателлар  ишлаб  чиқарувчи Камминс  ва Перкинс,  тракторлар  ва  қишлоқ  хўжалик  машиналари  ишлаб  чиқарувчи  Джон Дир,  Кейс  Нью  Холланд,  Массей Фергюсон,  Катерпиллер,  Клаас,  Коматсу  компаниялари томонидан  ишлаб  чиқарилган  двигател,  трактор  ва  қ/х машиналаридан  дунёнинг  кўплаб мамлакатларида  фойдаланилмоқда.  Автомобиллар  ишлаб  чиқаришда  Дженерал моторс(GMC, Cadillac, Chevrolet, Opel), Даймлер Крайслер (Mercedes), Форд (Ford, Lincoln, Mercury, Mazda,  Jaguar, Land Rover,  Aston  Martin,  and  Volvo)  ва  Тойота  компаниялари  энг  таниқли ҳисобланади.Ўзбекистонда  мустақиллик йилларида двигателлар, трактор ва автомобиллар ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш бўйича катта ишлар амалга оширилди. Тошкент трактор заводида ТТЗ-30,  ТТЗ-60,  ТТЗ-80,  ТТЗ-100  тракторларини  ишлаб  чиқариш  йўлга  қўйилди. Бугунги кунда  заводда  Жанубий  Кореянинг  ЛС  Мтрон  компанияси  билан  ҳамкорликда  бир  неча русумдаги тракторлар ишлаб чиқарилмоқда.  Бундан ташқари АҚШнинг Кейс Нью Холланд ва Германиянинг Клаас  компаниялари билан ҳамкорликда  ташкил қилинган  УзКейстрактор ва УзКлаасагро қўшма корхоналарида ҳам тракторлар ишлаб чиқарилмоқда. Жанубий  Кореянинг  Дэу  компанияси  билан  хамкорликда  1996  йилда  Асакада  енгил автомобиллар заводи  ишга  туширилди.  Ҳозирда  бу  заводда  Дженерал  моторс  компанияси билан  ҳамкорликда  автомобиллар ишлаб чиқарилмоқда.  Сўнги  бир  неча  йиллар  давомида заводда  йилига  200  мингдан  ортиқ  автомобил  ишлаб чиқарилмоқда.  Тико,  Нексия,  Матиз, Дамас, Спарк, Ласетти, Кобалт, Каптива, Малуби, Эпика автомобиллари айнан Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган.  2011 йилда Тошкентда Дженерал моторс компанияси билан ҳамкорликда енгил автомобиллар  учун  двигателлар ишлаб чиқарадиган завод ишга туширилди.  Яна бир автомобил  заводи  Самарқандда ишга  туширилди.  Бу  ерда  Япониянинг  Исузу  ва Германиянинг  Ман  компаниялари  билан  хамкорликда  автобуслар  ва юк  автомобиллариишлаб чиқарилмоқда.       

Тракторлар  классификацияси. 
  Вазифасига кўра
o  Умумий  ишларни  бажарадиган  тракторлар  (ДТ-75МВ,  Т-150К,  Т-4А,К-701, ВТ-150, Магнум 8940, Т-7060, Арион-630, ТS-135, Белорус-1221).Бу тракторлардан  ер  ҳайдашда,  ерларни экин экишга тайёрлашда,  экин экишда фойдаланилади. 
o  Универсал  чопиқ  тракторлари  (Т-25А,  Т-40М,  Т-28Х4М,  ТТЗ-60, МТЗ-80,  ТТЗ-80.10,  МТЗ-100,  ТТЗ-100,  Аксос-340,  LS  PLUS-100, TL-100).
o  Ихтисослашган тракторлар (МТЗ-80Х, ТТЗ-80.11, ДТ-75КВ, TT-40). 
  Юриш кисмини конструкциясига кўра
o  ғилдиракли
o  занжирли
Тракторлар тортиш кучига қараб бир неча синфларга бўлинади. Синфлар йиғиндиси типаж  деб юритилади, трактор типажида  0,2; 0,6; 0,9; 1,4; 2; 3; 4;  5;  6;  8  кН  тортиш кучили 10 та синф мавжуд. 

Автомобиллар классификацияси.  
  Вазифасига кўра

o  Пассажир транспортида ишлатиладиган автомобиллар
  8 кишидан кам одам сиғадиган енгил автомобиллар
  8 кишидан кўп одам сиғадиган автобуслар
o  Юк автомобиллари (юк кўтариш қобилиятига қараб яна кичик 
гурухларга бўлиш мумкин)
o  Махсус автомобиллар (ўт ўчирувчи, автокранлар, тез ёрдам ва бошқалар)
Трактор асосий қисмлари.
Трактор қуйидаги асосий бўлаклардан тузилган:Двигател ёнилғини ёнишидан ҳосил бўлган иссиқлик энергиясини механик энергияга айлантириб  бериш  учун  мўлжалланган.  Двигател  цилиндрида  ҳосил  бўлган  босим  кучи ёрдамида тирсакли вал айлантирилади ва бу ҳаракат трансмиссияга узатилади.Трансмиссия  тирсакли  вал  айланма  ҳаракатини  етакчи ғилдиракларга  узатади. Трансмиссия  илашиш  муфтаси,  узатмалар  қутиси,  асосий  узатма,  дифференциал  ва  охирги 
узатмалардан ташкил топган.Юриш қисми  ғилдиракларни айланма ҳаракатини тракторни илгариланма  ҳаракатига 
айлантириб беради.Бошқариш механизми  тракторни ҳаракат йўналишини ўзгартириш ва уни қўзғалмас вазиятда  тутиб туриш  учун  зарур.  Бу  механизм  рул  ёки  планетар  механизми  ва  тормоздан ташкил топганИш  жихозларига  тиркаш, шатакка  олиш  қурилмалари,  қувват  олиш  вали механизмлари кирадиЁрдамчи жихозлар кабина, капот, ёритиш ва сигнал бериш қурилмалари, совитиш ва иситиш мосламалари ва бошқалар киради  Автомобил асосий қисмлари.Двигател, шасси ва кузовдан иборат Автомобил  шассиси  трансмиссия,  юриш  қисми  ва  бошқариш  механизмини  ўз  ичига олади. Шассига кузов ўрнатилади. 

Категория: Avtoolam | Добавил: azizjon_ibragimov (09.06.2016)
Просмотров: 2777 | Рейтинг: 2.5/2
Всего комментариев: 0
avatar