Федерация – бир қатор давлатлар бирикиши шакли булиб, бунда аниқ хуқуқий давлат мустақиллигини сақлаган холда бирикувчи аъзо-давлатлар янги ягона давлат тузумини вужудга келтирадилар. Федерация шакли ягона: иттифоқ фуқаролиқни, армияни, иттифоқдош давлат органларини кузда тутади. Уз навбатида, конфедерация–мустақил яшаш хуқуқига эга булган холда, алохида давлатлар иттифоқи булиб, улар бирта ёки бир нечта ягона бошқарув органлари билан бирлашганлар. Жахон амалиётида федератив давлатлар мисолига АқШ, ГФР, Канада, Россия, конфедератив давлатга–Швейцария киради.Солиқ федерализми ахволини тахлил қилишдан олдин, замонавий федерализмнинг хокимият тизими сифатидаги асосий узига хос хусусиятларини аниқлаш лозим. Замонавий федерализмни ракобатли федерализм сифатида бахолаш қабул қилинган. Унинг асосини «субсидиарность тамойили» ташкил қилади. Бу тамойилнинг маъноси шуки, унча катта булмаган жамоаларнинг аниқ вазифалари хокимиятнинг имкон қадар паст поғоналарида хал қилиниши лозим. Фақат шундай муносабатгина юқори даражадаги мустақилликни таъминлай олади   ва шунинг билан бирга бошқарувнинг хақиқий демократизациясига эришилади. Уз навбатида хокимиятнинг «анонимлашуви» кучайганда, марказлаштиришга томон йуналган хар қандай харакат, ахолининг фуқаролик ва овоз бериш хуқуқларини чегаралашга олиб келади.«Субсидиарност» тушунчаси    бир қатор тамойилларда намоён булади. Булардан биринчиси «келиб чиқиш» тамойилидир. У товарлар ва хизматларнинг эркин савдосига тегишли булиб, мамлакатнинг узга туманларида лицензия олган таъминловчиларни махаллий хокимият томонидан текширилиши мумкин эмаслигини билдиради. Шунда махаллий хокимиятларда «бегона» тадбиркорларни жалб қилиш йули билан солиққа тортиш манбасини кенгайтириш имконияти пайдо булади. Кейинги тамойил– «ягоналик» яъни, хокимиятнинг ушбу поғонасида уюшган харакатлар учун эксклюзив, аниқ, муайян жавобгарликнинг куйилиши. Рақобатдош федерализмнинг самарали иш юритишини таъминлаш учун зарур булган учинчи тамойил, «хазина эквивалентлиги» хисобланади. Бунинг маъноси шуки, хар бир административ худуд , унга топширилган ёки узи буйнига олган хокимлик функцияларини, узи жавобгар булган  солиқлар, йиғимлар, узлаштирган маблағлар хисобидан таъминлаши лозим.  Давлат харажатлари солиқ йиғиш зарурлиги ёки қарз олиш  туфайли тартибга солинади. Узаро келишувларнинг натижасизлиги, паразитизм, ва куплаб сиёсий келишмовчиликлардан сақланиш учун, хукумат ташкилотлари орасидаги трансфертларни тугатиш лозим. Ва фақат хазина эквивалентлиги билан бирга марказлашмаган хазина (барча давлат хизматларининг пуллилиги) махаллий хукумат органлари учун  даромад манбаларини    кенгайтириш учун туртки булади. Шу билан бирга бу тамойил хукуматнинг барча поғоналари узларининг солиқ тизимларини яратиш ва ривожлантириш хуқуқига эга булишларини билдиради. Юқорида айтиб утилган рақобатдош федерализм хусусиятларини биргаликда белгилайдиган барча тамойиллар бир- бировини кучайтириш тенденциясига эга. Уларнинг биттаси бузилган тақдирда хам худудлар орасидаги рақобат завол топади. Масалан, марказнинг барча солиқ ставкаларини белгилаши махаллий хукуматларнинг мустакиллиги ва жавобгарлигига жиддий зарар етказади ва хоказо. Шундай қилиб, хақиқий рақобатдош федерализмни узаро богланган бир бутун деб тушуниш керак Федератив давлат тузумида солиқ тизими айтиб утилган тамойиллардан келиб чиққан холда тузилиши керак. Шу сабабли у унитар давлат солиқ тизимидан тубдан фарқ қилади.

Конфедератив давлатларда поғонали солиққа тортишнинг узига хос хусусиятлари.

Унитар  давлатларда сиёсий эркинлик ягона марказга қаратилган. Махаллий уз-узини бошқариш корпорациялари эса давлат суверенитети статусига эга эмаслар. Федератив давлатда камида иккита хақиқий давлат суверинитетига эга булган погона мавжуд- марказий ва регионал. Аммо давлатнинг бир бутунлигини сақлаш учун икки тармоқли тизимли ягона солиқ қонунчилигини таьминлаш зарур. Ушбу холатларни куриб чиқиш учун бирлашган федератив давлатларнинг аниқ солиқ тизими билан танишиш лозим.